Okresy warunkowe
Dodane przez Tomek dnia Luglio 23 2010 21:17:05
Okresy warunkowe
Okresy warunkowe to rodzaj konstrukcji leksykalno - gramatycznych, których zadaniem jest dostarczanie informacji, jaki warunek musiał, musi lub będzie musiał być spełniony, aby uzyskać wskazany rezultat. W zależności od tego, czy warunek prowadzący do określonego skutku jest/będzie możliwy do spełnienia, rozróżniamy zdania warunkowe realne oraz zdania warunkowe nierealne. Niezależnie od powyższego, każde zdanie warunkowe składa się z dwu gramatycznie nierównorzędnych części - zdania głównego, które wyraża skutek, rezultat spełnienia warunku lub hipotezy zawartej w drugiej części zdania warunkowego - zdaniu podrzędnym.
I Okresy warunkowe realne
Używamy ich wtedy, gdy zamierzamy coś oznajmić, a nie rozpatrywać na zasadzie tak zwanego "gdybania". Za ich pomocą stwierdzamy, że jeżeli następuje/nastąpi spełnienie warunku wyrażonego w zdaniu podrzędnym, następuje/nastąpi również skutek, zawarty w zdaniu głównym. Opisany wyżej typ okresów warunkowych służy wypowiadaniu twierdzeń o charakterze zwyczajowym lub uogólniającym. Możemy go też używać do wyrażania informacji związanych z przyszłością. Przykłady zdań warunkowych realnych:
Se piove, non vogliamo uscire.
(Jeśli pada, nie chcemy wychodzić.)
Se vuoi andare al cinema, dobbiamo sbrigarci.
(Jeżeli chcesz iść do kina, musimy się pospieszyć.)
Czym się kierować przy konstrukcji zdań warunkowych realnych? Otóż w zdaniu podrzędnym orzeczenie występuje w czasie teraźniejszym lub przeszłym, natomiast w zależności od kontekstu, w jakim ma nastąpić przedstawiony skutek, stosuje się:
- czas teraźniejszy, jeżeli rezultat jest przedstawiony równocześnie lub w przyszłości względem spełnienia warunku, np.:
Se mi aiuti a fare i compiti, ti pago.
(Jeśli pomożesz mi zrobić zadania, zapłacę ci.)
- czas przyszły (futuro semplice), jeżeli skutek ma nastąpić w przyszłości:
Se mi spiegherai che cosa sta succedendo, saro' contento.
(Jeśli wyjaśnisz mi, co się dzieje, będę zadowolony.)
Może także wystąpić w zdaniu warunkowym tryb rozkazujący, jeżeli stosujemy nakaz, żądanie, np.:
Se non ti senti bene, vai dal medico.
(Jeśli nie czujesz się dobrze, idź do lekarza.)
II Okresy warunkowe nierealne
Stosujemy je wtedy, gdy wiadomo, iż dany warunek nie jest w teraźniejszości spełniony (skutek nie może być więc realny). Wynika stąd jednak, że ewentualne spełnienie warunku
w teraźniejszości lub przyszłości doprowadziłoby do określonego skutku w teraźniejszości lub przyszłości, np.:
Se avessi abbastanza soldi, mi comprerei una macchina.
(Jeśli miałbym wystarczająco pieniędzy, kupiłbym sobie samochód.)
Wynika stąd, że skoro nie mam wystarczająco dużo pieniędzy, nie kupię sobie nowego samochodu. Gdyby jednak spełniony został postawiony warunek (posiadałbym większe zasoby finansowe), mógłby zostać urzeczywistniony skutek (mógłbym kupić sobie samochód).
Ponadto, okresów warunkowych nierealnych używa się, gdy postawione zostanie założenie, iż określony skutek nie mógł nastąpić w przeszłości, ponieważ nie spełniono określonego wówczas warunku. Można z kolei przypuszczać, że ewentualne urzeczywistnienie warunku
w przeszłości pociągnęłoby za sobą wystąpienie określonego skutku w przeszłości, np.:
Se io avessi saputo del suo problema, gli avrei dato la mano.
(Gdybym był wiedział o jego problemie, byłbym mu pomógł.)
Skoro jednak nie wiedziałem o jego problemie (warunek), nie mogłem mu pomóc (skutek).
Oprócz okresów warunkowych, w których ewentualny warunek, jak i teoretyczny skutek wyrażone są tym samym czasem gramatycznym, zdarzają się również okresy warunkowe nierealne czasowo kombinowane. Oznacza to tyle, że zdanie główne i zdanie podrzędne wyrażone są w dwu odmiennych czasach.
Czym się kierować przy tworzeniu zdań warunkowych nierealnych?
- w takim okresie warunkowym, który odnosi się do teraźniejszości lub do przyszłości,
w zdaniu głównym należy stosować tryb condizionale presente, a w zdaniu
podrzędnym - congiuntivo imperfetto.
Se giocassi bene a carte, vincerei.
(Jeśli grałbym dobrze w karty, zwyciężyłbym.)
- kiedy okres warunkowy nierealny odnosi się do przeszłości, zdanie główne wyrażamy
w trybie condizionale passato, zdanie podrzędnie natomiast w congiuntivo trapassato, np.:
Se avesse visto quell'incidente, avrebbe chiamato il pronto soccorso.
(Jeśli byłby wdział ów wypadek, byłby wezwał pogotowie.)
W języku potocznym, używając okresów warunkowych nierealnych do opisu przeszłości, można tryby congiuntivo trapassato i condizionale passato zastąpić czasem przeszłym imperfetto indicativo, np.:
Se lo sapevo, gli aiutavo.
(Gdybym był to wiedział, byłbym mu pomógł.)